TOY ΣΑΒΒΑ ΠΑΤΣΑΛΙΔΗ*
spats@enl.auth.gr
Πριν από λίγες μέρες βρέθηκα στη Βαρσοβία, όπου παρακολούθησα το φετινό πολωνικό showcase, ένα showcase ψαγμένο, ενημερωμένο, σαφώς πιο εικονολάγνο από το δικό μας και, θα έλεγα, μακράν πιο τολμηρό. Εκείνο που διαπιστώνω κάθε φορά που παρακολουθώ πολωνικό θέατρο είναι ότι τα αμυντικά ντεσού που του άφησε ο εγκλωβισμός του στη σταλινική δικτατορία, καθώς και η γειτνίασή του με τη Γερμανία φαίνονται στο σώμα του. Είναι τέτοια η αγάπη του για την όψη, που δίνει την εντύπωση πως δεν υπάρχει τίποτε πέρα απ’ αυτήν.
Είδα παραστάσεις με πολύ ευφάνταστες, εξαιρετικές ιδέες, που, όμως, αυτό ακριβώς το συνεχές κυνήγι της αμέσως επόμενης πρωτότυπης εικόνας ή ιδέας δεν έδινε χρόνο ούτε σε εμάς να τις χαρούμε και να τις εκτιμήσουμε, μα ούτε και στην ίδια την παράσταση να πατήσει επάνω τους και να δημιουργήσει το κάτι παραπάνω. Oλα στο τέλος έμοιαζαν με φευγαλέες εντυπώσεις που έρχονταν και παρέρχονταν, χωρίς ν’ αφήνουν ίχνη. Οπως, για παράδειγμα, η μεταδραματική περφόρμανς της Γιολάντα Τζάνιτζακ «Η Τρελή Τζοάνα, η Βασίλισσα», σε σκηνοθεσία Β. Ρούμπιν, βασισμένη στην ιστορία της γυναίκας του βασιλιά της Ισπανίας Φιλίππου που κυβέρνησε τη χώρα στα τέλη του 15ου αιώνα. Hταν τόσο μπουκωμένη από τον καταιγισμό εικόνων και δραματικών στiλ που στο τέλος έμοιαζε με ξέφραγο αμπέλι. Κι όμως, ο κόσμος -κι εδώ θέλω να πω δυο λόγια- ήταν απόλυτα θετικός, θερμός, σε σημείο να διερωτώμαι κατά πόσο εγώ έχω μεγαλώσει πολύ και δε νιώθω πια τα καινούργια πράγματα ή όλοι αυτοί δε σκαμπάζουν από θέατρο. Τελικά δεν έχει σημασία ποιος έχει δίκιο. Σημασία έχει ότι όλες οι αίθουσες που πήγα ήταν κατάμεστες από άτομα κάτω των τριάντα. Πράγμα που εξηγεί εν μέρει και τον ενθουσιασμό των θιάσων με τον πειραματισμό.
Θεατρική γεωγραφία
Στη Βαρσοβία υπάρχουν τριάντα μόνιμα σχήματα, το καθένα με ένα δικό του στίγμα αναζήτησης. Πέρα από αυτά υπάρχουν και αρκετές ανεξάρτητες ομάδες στο ύφος και το στιλ των δικών μας. Οι χώροι που πρόλαβα να δω ήταν σε εξαιρετική κατάσταση. Κανένας δεν είχε σκηνή προσκήνιο (ιταλική). Κάποιοι, οι πιο μεγάλοι, ήταν στο κέντρο της πόλης, ενώ οι πιο περιθωριακοί στις παρυφές, όπως η περφόρμανς «Σιερακόφσκι», του αναρχικού σχήματος «Κομμούνα / Βαρσοβία», εμπνευσμένη από τη ζωή του ηγέτη του αναρχικού κινήματος που ιδρύθηκε αμέσως μετά το θάνατο σε αεροπορικό δυστύχημα του προέδρου της χώρας Καζίνσκι. Βρήκα αρκετά ενδιαφέρον το πάντρεμα στοιχείων από το θέατρο - ντοκουμέντο, το θέατρο της επινόησης και της αγκιτάτσια. Και εδώ, όπως και σε όλες τις παραστάσεις που είδα, ήταν έντονο το μουσικό στοιχείο. Δεν ήταν απλώς σχόλιο. Ηταν πρωταγωνιστής.
Ενα άλλο σημείο που απομονώνω είναι η διάθεση που δείχνουν οι νεότεροι να ξανακοιτάξουν την ιστορία τους, ιδιαίτερα το ρόλο που έπαιξαν οι γονείς και οι παππούδες τους στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θέμα ακανθώδες, σχεδόν ταμπού, το οποίο απομυθοποιούν με προτάσεις τολμηρές και φρέσκες. Χαρακτηριστική επ’ αυτού βρήκα την περφόρμανς «Ερινύες», η οποία, με αφετηρία την ελληνική μυθολογία, καυτηριάζει όλα τα ενοχικά σύνδρομα, τα δόγματα και τους μύθους, τις ρομαντικές ιστορίες και τα παραμύθια που μέχρι σήμερα στοιχειώνουν την πολωνική ταυτότητα. Η δράση εκτυλίσσεται σε ένα πολωνικό καθαρτήριο, διαμορφωμένο σε χώρο αναμονής σιδηροδρομικού σταθμού (με σαφείς αναφορές στα τρένα για το Αουσβιτς). Η ιστορία εξελίσσεται σε ρυθμούς πανκ, από τη λάιβ μπάντα που παρακολουθεί τα δρώμενα στα όρια της σκηνής και επεμβαίνει διαρκώς με ήχους εκκωφαντικούς ώστε να μας ξεβολέψει. Ενδιαφέρουσα ματιά, με πολλές καλές στιγμές, κάποιες ιδιαίτερα ακραίες, σκηνοθετημένες με οίστρο και καλπάζουσα φαντασία από τον Μαρσίν Λίμπερ.

______________________________
 Κυριακή, 15 Απριλίου 2012 | ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ